Dieren in je leven

Wat kunnen dieren voor mensen betekenen?

Als klein meisje had ik al een bijzonder contact met dieren. Ik kon nog maar nauwelijks staan of ik waggelde naar elk dier dat ik zag. Of dit nou een kip, geit, een aangespoelde zeester of hond was.

Elk levend wezen kon rekenen op mijn liefdevolle en verwonderende aandacht. Een worm, kruipend uit het slib van de zee. Een slak die op miraculeuze wijze zijn ogen terug in zijn voelspriet kon verstoppen. Kikkervisjes, die zich van een stipje in een drilpudding ontwikkelden tot bewegende sliertjes met een kopje om daarna verder te groeien tot een mini kikker met staartje… de wereld op zijn mooist.

Het gevoel van verwondering is voor mij nooit veranderd. Nog steeds, als ik ‘wakker’ buiten loop zie ik de kleuren in de stam van een boom, de nerven in een blad. Ik ruik de geur van de lente, de bloesem. Ik hoor de vogels kwetteren in de boom, de vlucht van een duif. Als ik me bewust ben van het moment komt alles tot mij met een heldere intensiteit. Het is daarom waarschijnlijk een logisch gevolg dat het kunnen communiceren met dieren op mijn pad is gekomen. Communicatie op een dieper level dan de verbale wijze waarop we, als mens, onderling communiceren. Contact van wezen tot wezen. Van ziel tot ziel. Contact waarbij de uiterlijke en fysieke vorm onbelangrijk is maar waarbij het gaat om de essentie. Met deze vorm van communicatie heb ik inmiddels veel verzorgers van dieren kunnen ondersteunen door inzichten te geven in de belevingswereld van hun maatjes. Echt waar, er gaat zoveel meer om in dieren dan wat ons menselijk brein voor mogelijk houdt.

Waarom kunnen dieren ons raken?

Ons menselijk brein heeft een sterke neiging om te denken. De hele dag door stromen de gedachten, bewust en onbewust door ons hoofd. Een gedachte leidt ons af van wat er op een moment daadwerkelijk gebeurt. Een gedachte is een mening, een invulling, een verklaring, een zoektocht naar een antwoord. Een gedachte is nooit een objectieve observatie.

Bewuste observaties daarentegen, die we doen met onze zintuigen, brengen ons in het moment waarin we ons begeven. Dieren hebben maar 1 moment, en dat is altijd het enige moment dat ertoe doet, namelijk NU.

Daar waar het menselijk brein ons slingert tussen gedachten over het verleden of de toekomst, zit het dier waar hij zit. Dat is het ‘hier en het nu’.

Het brein van dieren is anders ontwikkeld. Voor dieren is het onmogelijk om na te denken over wat ze gisteren hebben gedaan, of om zich zorgen te maken over wat er morgen mogelijk zou kunnen gebeuren.

Dieren ervaren, observeren, anticiperen, leren, conditioneren en maken gebruik in het nu van hun eerder opgedane kennis en ervaring. Ze reageren op triggers, die eerder gekoppeld zijn aan bijvoorbeeld traumatische ervaringen. Dit wordt altijd naar het moment van nu vertaald. Wat ons in dieren aantrekt is dat ze zonder oordeel, vergevingsgezind, loyaal en puur zijn. Ze zijn kwetsbaar, afhankelijk maar sterk en wijs tegelijkertijd. We mogen onszelf zijn bij een dier.

Er zijn natuurlijk dieren die gedrag laten zien dat wij, mensen, als onwenselijk bestempelen. Weet dat achter dit gedrag altijd een logische oorzaak zit.

Terug naar de positieve invloed van dieren op de mens

Ik ben ‘verslaafd’ aan dierenfilmpjes… Hieraan is geen gebrek want het internet staat er vol mee! Gekke, grappige, schattige filmpjes van dieren, dat is genieten met een grote lach op je gezicht.

Als je zelf dieren mag verzorgen, dan zijn er ook genoeg momenten waarop je je hart voelt overstromen met liefde. Je hoeft alleen maar thuis te komen, de eerste die op je staat te wachten is de hond om je te verwelkomen. Je partner mag achter aansluiten, want een blokkade om je volledige aandacht op te eisen is zo gecreëerd. En dan zie je die mooie trouwe ogen, altijd blij om je te zien, het aaien van de vacht, het hoge knuffelgehalte, de welverdiende aandacht die je elke keer weer krijgt.

Of wat denk je van je kat die jouw aandacht vraagt, juist als je het zo druk hebt, of net hele belangrijke dingen aan het doen bent. Herken je de ‘je bent mijn mattie’ staart die omhoog staat om met het charmante poepgaatje in beeld voor de webcam van collega’s te komen. Geweldig toch?

Mijn dochter, die sinds kort op kamers woont, heeft een hamster. Een klein wit pluizig ding die ze heeft gered van een plek waar hij de noodzakelijk zorg moest ontberen.

Als ik zie wat dat kleine mannetje met haar doet… Een lach op haar gezicht als ze over hem praat, genieten als ze hem vast heeft, verzorgt of weer een leuke foto of filmpje verstuurt. De zorgen die ze ondervindt als hij even een dagje niet lekker in zijn langharige velletje lijkt te zitten. De connectie, het gevoel van verbinding, kameraadschap en er niet alleen voor staan. Al haar liefde kunnen geven en ontvangen zijn maar een aantal aspecten die dit dierenvriendje haar biedt.

Naast mijn praktijk werk ik ook in de zorg op een afdeling met mensen met een beperking door spierziekten of niet aan­geboren hersenletsel. Sinds kort heb ik de gelegenheid om met onze hond Saar de bewoners te komen bezoeken. Het is geweldig wat het contact met Saar voor mensen betekent. Eerder viel het me al op als ik met Saar op bezoek ging bij mijn moeder. De glimlach die op haar gezicht ging stralen op het moment dat Saar de kamer binnenkwam, prachtig.

Laatst ging ik met een van de bewoners, die een hersenbloeding heeft gehad, naar het park. Door de hersenbloeding heeft de bewoner moeite om de controle over zijn ledematen te houden. Het is voor hem een grote uitdaging om gericht iets te pakken. De bewoner, Saar en ik waren in het park en ik gaf de bewoner de werpstok met bal in zijn handen. Na een paar keer oefenen lukte het hem om de bal te werpen. Het kostte hem focus, maar hij kon zijn arm gericht bewegen. Na het werpen bracht Saar de bal netjes terug. Eerst pakte ik steeds de bal op om terug te doen in de werpstok tot dat de bewoner aangaf het zelf te willen doen. Saar snapte wat hij bedoelde en legde vervolgens de bal voor zijn rolstoel tussen zijn voeten neer. En ja hoor, het lukte de bewoner om gericht zijn voeten zo te sturen dat hij de bal hier­tussen kon klemmen. Hij bracht zijn voeten omhoog om daarna de bal met zijn hand tussen de voeten vandaan te pakken. Ik was verbijsterd en ontzettend onder de indruk dat de bewoner zo’n focus, wilskracht en concentratie had om deze actie tot stand te brengen.

Ineens viel het kwartje. Bij de fysio is het voor bewoners soms lastig om de oefeningen te doen. De reden hiervoor komt mogelijk door een gebrek aan motivatie. Bij Saar was de bewoner helemaal opgegaan in het moment. Hij was zo geconcentreerd en er vooral op gericht om de interactie met Saar zelfstandig aan te gaan, dat zijn wil won.

Met een andere bewoner, die normaal erg passief is, zag ik verandering op het moment dat ze met Saar ging spelen. Ze pakte zelf de bal vast, terwijl ze normaal overal vies van is. Ze gooide zelfstandig de bal terwijl ze een stijve arm heeft. Ze schaterde het uit van het lachen als Saar capriolen uithaalde om de bal zo snel mogelijk weer te pakken. Prachtig om een normaal rustige, passieve en timide vrouw ineens te zien opbloeien.

Saar knuffelt met mensen, ligt tegen ze aan als er wordt voorgelezen, speelt met ze, kortom… ze raakt mensen en ze kan ervoor zorgen dat deze mensen weer bij dat deel van zichzelf komen, dat ze een beetje kwijt waren…

Karina de Jong

www.jongspirit.nl